عنوان پژوهش:   مستند سازي قلعه رودخان
موضوع:   بررسي منطقه قلعه رودخان
نام واحد :   تحقيقات
پژوهشگر(ان):   علاالدين محمدي ميخوش
سال پژوهش :
1385 
شماره گزارش :
5

كليد واژه :   قلعه رودخان-تالش-دژ مستحكم
چكيده پژوهش:     
گيلان تنها به سحر سبزنگيني طبيعتش و چشمه‌سار صاف و زلال صميمت مردمانش نامبردار نيست بلكه فراخناي فرهنگ ديروز و امروزش نيز شهره آفاق است. گيلان خاستگاه مردماني زنده و بارور و بالنده است كه ورق به ورق تاريخ ديرپاي ايران را زيسته‌اند.
استان گيلان كه بخش بزرگي از كرانه‌هاي جنوب غربي و جنوب درياي خزر را به خود اختصاص داده يكي از شاخص‌ترين حوزه‌هاي تمدن و فرهنگ ايران است كه در گوشه و كنار آن آثار تاريخي متعددي وجود داردكه هنوز دقيق و گسترده در زمينه‌ي معرفي و شناسايي آنها اقدام نشده است. از ميان شهرهاي گيلان يكي از كهن‌ترين و حادثه‌خيزترين شهرهاي گيلان شهرستان فومن است كه در گذشته از آن به عنوان ايالت فومنات نام برده شده است.
فومن دياري است كه در زمان‌هاي گذشته، در سايه‌ي آب و هواي خوش و زمين زرخيز و مردمان سلحشور و خوش‌قلب آن، از كانون‌هاي ديرپاي فرهنگ و تاريخ گيلان بوده و روزگار بسيار، تختگاه گيلان شمرده مي‌شده است.
وجود دژ «قلعه رودخان» در اين منطقه بر اهميت تاريخي اين شهر افزوده است. اين دژ بنا به گفته كارشناسان ميراث فرهنگي، عظيم‌ترين دژ كشور به شمار مي‌رود.
دژ قلعه رودخان با اينكه در طي قرون و اعصار، بارها بر اثر خشم طبيعت از سيل و زلزله گرفته تا خشم آدميزادگان، مورد تخريب قرار گرفته، اما باز هم علي‌رغم تمامي اين جفاها و نامهرباني‌ها، گويي از نو سر برافراشته و با همت برخي باشندگان و سخت‌كوشان، به تجديد حيات خود ادامه مي‌دهد.
اين دژ در گذشته داراي سراهاي بزرگ و پرشكوه با ساختمان‌هاي اندروني و بيروني و تزئينات مختلف سنگي و كاشي و گچ‌بري و نقاشي و آيينه‌كاري و درها و پنجره‌هاي منبت و كوخ‌هاي آجري و خشتی و گلي بوده است.
در اين پژوهش به بررسي ابعاد مختلف اين دژ پرداخته شده، يافته‌هايي كه در ساختار اين پژوهش بكار رفته، بر مبناي آخرين دست‌يافته‌هاي باستان‌شناسي و انسان‌شناسي بوده و از اين حيث كامل‌ترين تحقيقي است كه تاكنون در خصوص اين دژ عظيم انجام گرفته است.