یكى از سنتهاى شایسته، كه در اسلام بسیار مورد توجه است و در ایام نوروز رونقى خاص دارد، صله ارحام و دید و بازدید اقوام ‏و آشنایان است. ‏
عزت و قدرت و پیروزى یك ملت در سایه وحدت و همدلى است. پیوند با خویشان و انس و الفت‏ با آنها منشا بیشتر ‏همبستگى‏هاست. ایام نوروز، با تعطیل شدن اكثر مشاغل و اداره‏ها، فرصت‏ خوبى براى دید و بازدیدهاى فامیلى و گرم كردن این ‏كانون وحدت فراهم مى‏آید. ‏

از آیات و روایات در می یابیم که ‏صله ارحام واجب است و قطع آن از گناهان بزرگ شمرده مى‏شود. ‏
قرآن در موارد مختلف، قاطع رحم را ملعون و از رحمت الهى دور شمرده است. امام سجاد(ع) فرمود: «... از همنشینى با كسى ‏كه ‏از خویشانش بریده است ‏بپرهیز.» ‏
امام صادق(ع) فرمود: از«خالقه‏» (2) بپرهیزید؛ زیرا انسان را نابود مى‏سازد. راوى پرسید: «خالقه‏» چیست؟ امام فرمود: قطع رحم. ‏‏(3) ‏
امام باقر(ع) مى‏فرماید: رسول خدا(ص) فرمود: به حاضران و غایبان امتم و كسانى كه هنوز به دنیا نیامده‏اند تا روز قیامت، ‏سفارش مى‏كنم به خویشان خود بپیوندند، هرچند میان ایشان به اندازه یك سال راه رفتن فاصله باشد. همانا صله ارحام از امورى ‏است كه خداى متعال آن را بخشى از دین قرار داده است. (4) ‏
طلحة بن زید از امام صادق(ع) چنین نقل ‏كرده است: مردى از قبیله «خثعم‏» خدمت رسول خدا(ص) رسید و عرض كرد: برترین ‏چیز دراسلام چیست؟ فرمود: ایمان به خداوند. ‏
پرسید: بعد از آن چیست؟ ‏
پاسخ داد: صله رحم. ‏
عرض كرد: بعد از آن چیست؟ ‏
فرمود: امر به معروف و نهى از منكر. ‏
پرسید: مبغوض ترین اعمال نزد خداوند كدام است ؟ ‏
پاسخ داد: براى خدا شریك قرار دادن. ‏
عرض كرد: پس از آن كدام است؟ ‏
فرمود: گسستن از خویشاوندان. ‏
پرسید: پس از آن چیست؟ ‏
پاسخ داد: به بدیها دستور دادن و از خوبیها نهى كردن. (5) ‏

شناختن ارحام
پرسش اصلى در این بحث این است: ارحام و اقوام چه كسانى هستند؛ پیوند با آنها چگونه بر قرار مى‏شود؛ و قطع رحم با چه ‏كارى ‏تحقق مى‏یابد؟ ‏
در مرحله بعد باید تحقیق كرد كه وظیفه ما در برابر برخى ازاقوام چیست؟ ‏
در شرع مقدس اسلام معناى خاصى براى «ارحام‏» ذكر نشده و مراد از «ارحام‏» معناى «عرفى‏» (9) آن است؛ یعنى مطلق ‏نزدیكان ‏و بستگان. بنابراین خویشاوندان پدرى و مادرى را هرچند با چند واسطه باشد، شامل مى‏شود و فرزندان و خویشان آنها را نیز در ‏برمى‏گیرد. (10) ‏

برقرارى پیوند
در اسلام براى چیزهایى كه سبب پیوند با خویشان مى‏گردد، حد خاصى ‏تعیین نشده؛ بلكه به فهم عمومى بستگى دارد. درعادات ‏و سنتهاى ‏مردم نزدیك یا دور بودن بستگان تفاوت دارد. ممكن است عملى‏ نسبت‏ به یكى از نزدیكان پیوند به شمار آید، اما ‏نسبت‏ به دیگرى ‏كه نزدیكتر است، قطع رابطه باشد. در موارد تردید، باید جانب ‏احتیاط  را مراعات كرد تا مبادا مرتكب گناه ‏كبیره قطع رحم ‏شویم. ‏
پیامبر گرامى اسلام(ص) مى‏فرماید: «پیوند با خویشان را حفظ كنید، هرچند با سلام كردن باشد.» (11) ‏
كمترین چیزى كه به وسیله آن ‏این پیوند بر قرار مى‏شود، رفت و آمد و سلام كردن است. اما دربعضى از موارد اكتفا به این ‏مقدار كافى نیست؛ براى مثال اگر یكى از اقوام فقیر باشد و دیگرى ثروتمند، صله رحم به وسیله‏ كمك‏هاى مالى و دفع ضرر از ‏آنها تحقق مى‏یابد؛ و اگر هیچ توجهى ‏به مشكلات اقوام نداشته باشد؛ قطع رحم كرده است. در نتیجه تحقق ‏صله رحم به اوضاع ‏و احوال و موقعیت و زمان بستگى دارد. هدیه‏ دادن، دلجویى كردن، دید و باز دید، خود دارى از آزار، تمسخر وتحقیر نكردن، ‏عیادت هنگام  بیمارى، شركت در مجالس شادى و غم، پذیرفتن دعوت در اعیاد و میهمانیها و هر كارى كه سبب مى‏شود مردم ‏بگویند اینان ارتباط خانوادگى شایسته‏اى دارند، سبب تحقق ‏صله رحم است. ‏
قهر كردن، جواب سلام ندادن، ترش رویى، شركت نكردن در محافل، كمك نكردن در گرفتاریها، گله‏هاى نا به جا و امثال آن ‏به قطع‏ رحم و گسستن پیوند مى‏انجامد. ‏
امام صادق(ع) مى‏فرماید: پیوند با خویشان را هر چند با دادن ظرفى آب، حفظ كن. برترین چیزى كه‏ این پیوند را نگه مى‏دارد، ‏خود دارى از آزار بستگان است. صله‏ رحم مرگ را به تاخیر مى‏اندازد. محبوبیت‏ به وجود مى‏آورد.‏

 

 

 

آثار صله رحم
پیامبر گرامى اسلام(ص) و امامان معصوم علیهم السلام براى ‏صله رحم آثار و فواید بسیار ذكر كرده‏اند. بخشى از آن ‏عبارت‏است از: ‏
‏1- محبوبیت نزد خداوند. ‏
‏2- بهره ‏مند شدن از پشتیبانى خداوند. ‏
‏3- افزایش روزى. ‏
‏4- طول عمر. ‏
‏5- ورود به بهشت. ‏
‏6- برطرف شدن فقر و بیچارگى. ‏
‏7- آباد شدن شهرها. ‏
‏8- آسان شدن حساب در قیامت و پاك شدن از گناه. ‏
‏9- نجات از مرگهاى ناهنجار. ‏
‏10- محبوبیت در خانواده و... . ‏
بعضى از روایاتى كه در آنها به‏ این آثار اشاره شده را در اینجا می آوریم: ‏
‏1- پیامبر گرامى اسلام(ص) فرمود: هر كس براى من یك چیز را ضمانت كند من براى او چهار چیز را ضمانت ‏خواهم كرد. ‏صله رحم ‏انجام دهد. خداوند او را دوست دارد؛ روزى‏اش را توسعه مى‏دهد؛عمرش را طولانى مى‏سازد و او را در بهشتى كه ‏وعده داده وارد مى‏كند. ‏
‏2- پیامبراسلام(ص) فرمود: صله رحم شهرها را آباد مى‏سازد وعمرها را طولانى مى‏كند، هر چند اهلش از نیكان نباشند. ‏
آن حضرت همچنین فرمود: صله رحم، مرگ را به ‏تاخیر مى‏اندازد؛ سبب دوستى درخانواده مى‏گردد؛ حساب قیامت را آسان ‏مى‏كند و از گناهان آدمى مى‏كاهد. پس با خویشان خود پیوند بر قرار كنید و به برادرانتان نیكى كنید، هرچند با خوب سلام ‏‏كردن و جواب سلام دادن باشد.

‏