روزی شقیق بلخی ـ عارف و صوفی مشهور ـ ازشاگرد خود ـ حاتم اصم ـ پرسید:
ـ چند سال است که نزد من درس می‌خوانی؟
شاگرد گفت:
ـ سی و سه سال.
شقیق پرسش کرد:
بگو ببینم در این چند سال، از من چه آموخته‌ای؟
او پاسخ داد:
ـ هشت چیز را از تو فرا گرفته‌ام.
شقیق با شنیدن این کلام، ابرو در هم کشید و گفت:
ـ انا لله و انا الیه راجعون. اگر چنین باشد، زندگانی من تباه شده است. من عمر خود را در راه تعلیم تو سپری ساختم و اینک می‌گویی که فقط هشت چیز از من آموخته‌ای!
حاتم اصم با کلامی که احترام و ارادت نسبت به استاد در آن نهفته بود، پاسخ داد:
ـ آری چیز دیگر نیاموخته‌ام و دروغ نیز نمی‌گویم.
استاد گفت:
ـ آنها رابر من بشمار.
حاتم اجابت کرد و گفت:
ـ علاقه به کارهای نیک. مقابله با خواسته‌های نفسانی، دادگری و عدالت‌پیشگی. گرایش به حق و راستی. کینه‌ورزی با شیطان. اطاعت از خالق. خود را در برابر خلق، به خاطر دنیا خوار نساختن.
و توکّل بر خداوند یگانه.
این سخنان، شقیق را به وجد و شگفت آورده و به شاگرد خویش گفت:
ـ ای حاتم! خداوند تو را موفق دارد. من در تمام کتابهای آسمانی تحقیق کردم و این حقیقت را دریافتم که همهٔ معارف الهی، بر محور این هشت موضوع قرار گرفته است.

برگرفته از کتاب حکایتها و لطیفه‌های تربیتی